هشتم شوال سالروز تخریب قبرستان بقیع و قبور ائمه مطهر بقیع (امام حسن، امام سجاد، امام باقر و امام صادق(ع)) است. به این مناسبت و با عرض تسلیت به پیشگاه امام زمان(عج) رهبر معظم انقلاب اسلامی مراجع عظام تقلید و تمامی شیعیان و دوستداران اهل بیت گذرا به این حادثه تلخ می پردازیم.
جایگاه بقیع
قبرستان بقیع نخستین و کهن ترین قبرستان اسلامی مدینه است. این قبرستان در منتهی الیه جنوب شرقی مدینه نزدیک حرم حضرت پیغمبر(ص) قرار دارد. در اعصار و قرون گذشته تا به امروز بقیع پیوسته اهمیت و قداست خود را حفظ کرده و مورد اکرام و احترام عموم مسلمانان بوده است.
بقیع آرامگاه ابدی هزاران تن از اصحاب و یاران پیامبر و اولیا الهی است. در فضیلت زیارت بقیع روایات زیادی در کتب شیعه و اهل سنت نقل شده است. از جمله در حدیثی آمده است: وقتی مسلمانان بخواهند از دور پیغمبر را زیارت کنند باید بگویند: السلام علی البقیع و ما ضم البقیع من الانبیا و المرسلین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین.(۱) (سلام بر بقیع و بر آن پیامبران و فرستادگان و صدیقان و شهیدان و نیکان که در بقیع آرمیده اند).
پیامبر اکرم خود به زیارت بقیع و دعا و استغفار در حق اهل قبور و راز و نیاز با خدا در آن مکان مقدس اهمیت فراوان دارد. در حدیثی از ابوموهبه صحابی رسول الله نقل شده است که رسول خدا نصف شب مرا بیدار نمود و فرمود: من از طرف خدا مامور شده ام که برای اهل بقیع استغفار کنم. و در حدیثی دیگر فرمود: هفتاد هزار نفر از این قبرستان برانگیخته خواهند شد، در حالی که بدون حساب داخل بهشت می شوند و چهره آنان همچون ماه شب چهاردهم خواهد بود. (۲)
مهم‌ترین و بزرگ‌ترین شخصیت های اسلامی مدفون در بقیع، حضرت زهرا(س) به روایتی و نیز چهارتن ازامامان هستند که در سمت غربی و منتهی الیه بقیع واقع بوده است. محل این مقبره در اصل خانه عقیل بن ابیطالب در کنار بقیع بوده و اولین کسی که از بنی هاشم که در این خانه دفن شد فاطمه بنت الاسد مادر امام علی بود. بعد ها عباس بن عبد المطلب عموی پیامبر و همچنین خود عقیل و برادر زاده اش عبدالله فرزند جعفر طیار و همسر حضرت زینب نیز در آن دفن شدند. این خانه بعدها حرم و زیارتگاه عمومی مردم شد. گنبد بارگاه شکوهمند حرم ائمه بقیع که از نظر استحکام و ارتفاع و ظرافت و معماری، هنرمندانه و زیبا و بر دیگر قبه‌های موجود در بقیع برتری داشته است در قرن پنجم هجری به دست یک معمار ایرانی از اهالی قم ساخته شده است وتا قرن چهاردهم هجری و زمان تخریب بقیع و به مدت هشت قرن استوار و پر عظمت مورد توجه بوده است.(۳)
جهانگردان و مورخان بزرگ اسلامی چون: ابن جبیر، ابن نجار، خالد مغربی و ابن بطوطه بر عظمت حرم ائمه بقیع تصریح کرده اند.
در کنار قبر نورانی ائمه (ع) شخصیت های معنوی بزرگی دفن شده اند که مورد توجه مسلمانان بوده اند و اکنون از گنبد و بارگاه آنان خبری نیست از جمله آنان است: فاطمه بنت اسد (مادر امام علی)، حلیمه سعدیه (مادر رضاعی پیامبر)، عباس (عموی پیامبر)، زینب، رقیه، ام کلثوم و ابراهیم (فرزندان پیامبر)، صفیه و عاتکه(عمه‌های پیامبر)، ماریه، ام حبیبه و صفیه (همسران پیامبر) ام البنین (مادر قمر بنی هاشم )، عقیل بن ابیطالب (برادر امام علی)، عبدالله بن جعفر (همسر حضرت زینب).
و اما این کهن ترین سند مجسم مسلمانان و شاهد تاریخ مظلومان مسلمانان به دست پروردگان شیطان و به فتوای گمراهی شیوخ وهابیت و دشمنان اسلام ناب محمدی (ص) بوده و هستند و دوباره تخریب شد.
تخریب نخست
سعود بن عبدالعزیز، امیر نجد، در سال ۱۲۱۸ قمری، با لشکری وحشی و درنده خوی به مکه هجوم برد. او و همراهانش به پیروی از مسلک وهابیت، دست به تخریب و ویرانی گنبدها و آثار دینی قبله مسلمانان زدند. بسیاری از گنبد ها و مساجد و آثار مذهبی مکه از جمله گنبد زادگاه پیامبر(ص) خانه امام علی(ع) و گنبد مقبره حضرت خدیجه(س) را ویران کردند. سپس در سال ۱۲۲۰ قمری به مدینه منوره حمله کردند و این حمله نخستین حمله وهابیان به مدینه و بقیع بود.
آنها آسیب و خرابی های بسیاری به حرم ها، گنبدها و بقاع متبرک آستان نبوی (ص) و قبرستان بقیع وارد آوردند و قسمتی از اشیای نفیس آستانه ها را غارت کردند. حکومت وهابی ها پس از سیزده سال حاکمیت به دست محمدعلی شاه ساقط و مجددا با تلاش برخی پادشاهان عثمانی اماکن مقدسه مدینه از جمله قبرستان بقیع تعمیر و زیبا سازی شد.
تخریب دوم
عبدالعزیز بن عبدالرحمان آل سعود در سال ۱۳۰۹ قمری در نجد دست به قیام زد و دوباره حکومت اشرار سعودی را برقرار کرد و در هتک حرمت به حرمین شریفین و تخریب و ویرانی آثار دینی همت گماشت و با تهدید و تطمیع مفتیان وهابی و ترویج فتاوای انحرافی در جهت انهدام مقدسات، اقدام کرد. با گذشت ۱۲۴ سال از نخستین تخریب وحشیانه مکه و مدینه، بار دیگر در روز هشتم شوال ۱۳۴۴ قمری سپاهیان وهابی به دستور عبدالعزیز بن عبدالرحمان با تمام توان اماکن مقدسه مدینه از جمله قبرستان بقیع و حرم ائمه بقیع را در کمال مظلومیت ویران کرد.
وهابیون غارتگر ابتدا اموال و اشیای نفیس موجود در بقیع را غارت کردند و میان قبیله آل سعود و بزرگان و مفتیان بی دین و درباری های وهابی تقسیم کردند. (۴)
هتک حرمت به مقدسات تا جایی بود که انسان مسلمانان از بیان آن شرم دارد.
روز هشتم شوال که یوم الهدم نامیده شده است از تلخ ترین روزهای شیعیان است. حادثه تخریب بقیع و قبور ائمه (ع) داغ ابدی بر دل پیروان و عاشقان اهل بیت نهاد بدین علت شیعیان جهان این روز را عزا اعلام نمودند.
در پایان رشته سخن را به یک جهانگرد غربی می سپاریم که مشاهدات خود را از بقیع پس از تخریب دوم بیان می‌کند:.. . چون وارد بقیع شدم آنجا را همانند شهری دیدم که در اثر زلزله شدیدی به ویرانه تبدیل شده باشد. زیرا در لابه‌لای مقبره‌ها چیزی دیده نمی شد، جز قطعه‌های سنگ، کلوخ های درهم ریخته، خاک‌ها، زباله‌های به هم انباشته، تیرهای چوب کهنه، شیشه‌های در هم شکسته، آجرها و سیمان‌های تکه تکه شده و... اما ناگفته نماند که این ویرانی ها و خرابی ها در اثر وقوع زلزله و یا حادثه طبیعی نبوده بلکه با عزم و اراده انسانها به وجود آمده است و همه آن گنبدها و بارگاه‌های زیبا و سفید رنگ که نشانگر قبور خاندان پیامیر بود، تخریب گشته و با خاک یکسان شده است.
.... چون برای مشاهده این آثار، که علامت قبور مسلمانان صدر اسلام و تاریخ سازان روزگار است، در میان سنگ و کلوخ حرکت می کردم از زبان راهنمایم شنیدم که از شدت اندوه و ناراحتی آهسته آهسته به خودش می‌گفت: استغفرالله، استغفرالله، لاحول و لا قوة الا بالله(۵)
نویسنده: عبدالعلی براتی، مسئول آموزش و پژوهش اداره کل تبلیغات اسلامی استان قم
منابع
۱– وفاء الوفا/ سمهودی
۲– سفینة البحار/ محدث قمی
۳– الکامل فی التاریخ/ ابن اثیر
۴– موسوعه العتبات المقدسه/ جعفر خلیلی
۵– دایره المعارف تشیع/ بنیاد دایره المعارف تشیع
هفت شهر عشق: سیمای مدینه شهر پیامبر (ص)/ محمد صحتی و مصطفی قلیزاده