رمز ماندگاری سوم خرداد در چیست آیا در این است که در این روز توانستیم خرمشهر را بعد از ۵۷۸ روز از اشغال دشمن بعثی خارج کنیم یا اینکه رزمندگان سلحشور اسلام موفق شدند بسیاری از متجاوزان عراقی را به هلاکت رسانده و ۱۹ هزار نفر از آنان را به اسارت درآورند؟
شاید همه اینها جزو مکمل‌های ارزشی این روز باشند، اما سوم خرداد به خاطر آنکه در بردارنده یک پیام بزرگ برای جهانیان و به خصوص نسل آینده ایران است، دارای ارزش است و آن پیام "ایثار و مقاومت آن هم با دست خالی" است.
روز سوم خرداد سال ۱۳۶۱ خورشیدی در عملیات بیت‌المقدس که توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران به فرماندهی سپهبد شهید علی صیاد شیرازی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به فرماندهی سردار محسن رضایی صورت گرفت، شهر خرمشهر از دست متجاوزان عراقی آزاد شد.
بنا به اظهارات راویان دفاع مقدس، در پی عملیات بیت‌المقدس که نیمه شب دهم اردیبهشت سال ۱۳۶۱ آغاز شد، چند هدف عمده مهم و تاکتیکی از جانب نیروهای ایرانی دنبال شد.
مهمترین اهداف عملیات بیت المقدس، بیرون راندن نیروهای متجاوز به پشت مرزهای بین‌المللی، نشان دادن برتری قدرت سیاسی، نظامی و اجتماعی جمهوری اسلامی، انهدام نیروهای متجاوز در منطقه بین غرب کارون تا خط مرزی و در نهایت آزادسازی خرمشهر از اشغال متجاوزان بود.
در این نبرد نابرابر علاوه بر پایان بخشیدن به ۱۹ ماه اشغال بخشی از حساس ترین مناطق خوزستان و آزادسازی خرمشهر، ضربه‌ای سنگین به توان رزمی و روحی نیروهای عراقی وارد آمد.
نابرابر بودن این عملیات از آن نظر بود که به واسطه رفتار خیانت کارانه رییس جمهوری وقت یعنی بنی صدر، نه ارتش از ساز و کار فرماندهی منسجم برخوردار بود و نه سپاه در آن دوران تجربه فرماندهی و غنای تجهیزاتی کنونی را داشت.
در یک سوی جبهه ارتش تا دندان مسلح عراق بود و در مقابل سربازان با غیرتی که تنها حامی و فرمانده آنها در آن دوران نخست خداوند و دوم امام خمینی (ره) بود و سوم دنیایی از عشق و علاقه به میهن و دیگر هیچ.
این فتح بزرگ، دفاع مقدس را وارد مرحله نوینی کرد و ایران در موضع قدرت قرار گرفت.
همچنین این پیروزی ارزشمند، آمریکا و سایر قدرت‌ها را سخت به وحشت انداخت و آنان که از پیروزی نهایی ایران اسلامی سخت بیمناک بودند، به تجهیز و تقویت بیش از پیش رژیم صدام پرداختند.
سرهنگ عراقی "رضا الصبری" در باره عملیات بیت المقدس در خاطرات خود می‌نویسد "نقشه کلی این بود که خرمشهر، یک شهر عراقی است و هیچکدام از افسران عراقی تصور بازگشت مجدد این شهر به دامان کشور ایران را نمی‌کردند".
وی همچنین می‌نویسد "مستشاران نظامی فرانسوی طی یک بازدید از وزارت دفاع عراق که در سیزدهم آوریل ۱۹۸۲ انجام شد، اعلام کردند هیچ سلاح و نیرویی قادر به بازپس گیری خرمشهر نیست، زیرا عراق این شهر را به صورت یک پایگاه دفاعی بسیار مستحکم در آورده است".
الصبری در ادامه می‌نویسد "این تحلیل مستشاران فرانسوی موجب شد صدام این سخن تاریخی خود را با اطمینان کامل بیان کند که "اگر خرمشهر سقوط کند و ایرانی‌ها آن را باز پس گیرند، من کلید شهر بصره را به آنان تقدیم خواهم کرد ".
سوم خرداد سالروز فتح خرمشهر از جایگاه بسبار والایی برخوردار است و هر ایرانی آزاده از یادآوری آن احساس غرور می‌کند.